Jak samodzielnie odczytać badanie lipidogramu?

Przeglądasz swoje wyniki badań i nie umiesz odczytać wyników cholesterolu? Gubisz się w tych dziwnych i bardzo podobnych do siebie nazwach i tym, którego cholesterolu ma być dużo, a którego mało?

W dzisiejszym poście wszystko sobie wyjaśnimy! Ale od początku...

Zobacz ten wpis na moim Instagramie

Co to jest lipidogram?

Lipidogram to nazwa pakietu badań, który obejmuje:

• Cholesterol całkowity (TC - total cholesterol);
• Frakcję lipoprotein o niskiej gęstości - tzw. 'zły' cholesterol (LDL - low-density lipoprotein);
• Frakcję lipoprotein o wysokiej gęstości - tzw. 'dobry' cholesterol (HDL - high-density lipoprotein);
• Trójglicerydy (TG - triglycerides); i coraz częściej
• Cholesterol nie-HDL.

Nie wszystkie parametry lipidogramu rzeczywiście się mierzy! Jeden z nich jest po prostu wyliczany z prostego wzoru. Wzór Friedewalda pozwala obliczyć stężenie 'złego' cholesterolu LDL.

LDL = TC- HDL - TG/5 [mg/dl]

gdzie: TC - cholesterol całkowity, HDL - 'dobry' cholesterol, TG - trójglicerydy

Uwaga! Kiedy stężenie TG przekracza 400 mg/dl, wzór ten nie da dokładnych wyników. Wtedy laboratorium musi zmierzyć LDL bezpośrednio.

Poszczególne frakcje i ich znaczenie

Cholesterol całkowity (TC)

Norma: 114–190 mg/dl (3,0–4,9 mmol/l)

⬇️ Zbyt niski - przyczyny: wyniszczenie, sepsa, ciężkie choroby wątroby, nadczynność tarczycy

⬆️ Za wysoki - przyczyny: hipercholesterolemia rodzinna, hipercholesterolemia wielogenowa, zespół nerczycowy, niedoczynność tarczycy, przewlekła choroba nerek, choroby wątroby, niektóre leki (glikokortykosteroidy, progestageny, leki antyretrowirusowe)

✏️ Opis: Cholesterol jest wytwarzany w wątrobie i dostarczany z pokarmem. Jego rolą w organizmie jest budowanie błon komórkowych, synteza kwasów żółciowych, hormonów steroidowych i witaminy D.

Pewnie nasuwa ci się teraz pytanie 'a co będzie z moimi błonami komórkowymi, jeśli obniżę cholesterol?'.

Spokojnie. Po pierwsze, 'zbijamy', czyli dążymy do obniżenia poziomu cholesterolu wtedy, kiedy jest go zbyt dużo, a nie do całkowitego zera. Po drugie, pamiętaj, że cholesterol jest wciąż syntetyzowany w wątrobie, nawet podczas stosowania leków. Po prostu wątroba wytwarza go mniej. To nadmiar cholesterolu jest szkodliwy, a nie cholesterol w ogóle!

Frakcja lipoprotein o niskiej gęstości (LDL)

Norma: <115 mg/dl (<3,0 mmol/l) dla osób zdrowych, dla osób obciążonych czynnikami ryzyka wartości niższe, ustalane indywidualnie - nawet do <40 mg/dl (<1,0 mmol/l)

⬇️ Zbyt niski - przyczyny: wyniszczenie, sepsa, ciężkie choroby wątroby, nadczynność tarczycy

⬆️ Za wysoki - przyczyny: hipercholesterolemia rodzinna, hipercholesterolemia wielogenowa, zespół nerczycowy, niedoczynność tarczycy, przewlekła choroba nerek, choroby wątroby, niektóre leki (glikokortykosteroidy, progestageny, leki antyretrowirusowe), defekt apolipoproteiny B100

✏️ Opis: LDL transportuje cholesterol z wątroby do tkanek i komórek. Nadmiar cholesterolu odkłada się w ścianach naczyń, przyspieszając rozwój miażdżycy.

Frakcja lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL)

Norma: kobiety >50 mg/dl (>1,3 mmol/l), mężczyźni >40 mg/dl (>1 mmol/l) - najczęstszym problemem jest to, że mamy go za mało

⬇️ Zbyt niski - przyczyny: dyslipidemia aterogenna, rzadkie zespoły genetyczne (np. rodzinny niedobór LCAT, hipoalfalipoproteinemia)

Sprawdź, jak naturalnie podwyższyć HDl

⬆️ Za wysoki - przyczyny: wzrost >120 mg/dl może już być niekorzystny; zwykle przyczyną są mutacje genetyczne

✏️ Opis: HDL transportuje cząsteczki cholesterolu z tkanek do wątroby (odwrotnie niż LDL), gdzie dalej są metabolizowane i usuwane z organizmu, co ma wpływ ochronny przed miażdżycą.

Trójglicerydy (TG)

Norma: na czczo <150 mg/dl (<1,7 mmol/l), nie na czczo <175 mg/dl (<2 mmol/l)

⬇️ Zbyt niskie - przyczyny: wyniszczenie, niedożywienie, nadczynność tarczycy

⬆️ Za wysokie - przyczyny: cukrzyca, dyslipidemia aterogenna, zespół metaboliczny, zespół nerczycowy, choroby nerek, zespół chylomikronemii, niedoczynność tarczycy

✏️ Opis: Trójglicerydy to główny składnik tkanki tłuszczowej i źródło energii dla tkanek - głównie mięśni.

Cholesterol nie-HDL

Norma: <130 mg/dl (<3,4 mmol/l) przy umiarkowanym ryzyku sercowo-naczyniowym, przy większym ryzyku normy są niższe, nawet do <70 mmol/l (<1,8 mmol/l).

⬇️ Zbyt niski - przyczyny: wyniszczenie, sepsa, ciężkie choroby wątroby, nadczynność tarczycy

⬆️ Za wysoki - przyczyny: hipercholesterolemia rodzinna, hipercholesterolemia wielogenowa, zespół nerczycowy, niedoczynność tarczycy, przewlekła choroba nerek, choroby wątroby, niektóre leki (glikokortykosteroidy, progestageny, leki antyretrowirusowe)

✏️ Opis: Cholesterol nie-HDL opisuje wszystkie aterogenne (to znaczy: promujące miażdżycę) lipoproteiny we krwi; ma większe znaczenie w określaniu ryzyka sercowo-naczyniowego niż sam LDL ('zły').

Teraz już wiesz, jak odczytać samodzielnie swoje wyniki badań cholesterolu. Pamiętaj jednak, że te badania to dopiero pierwszy krok. Nie da się określić na podstawie samych wyników na przykład tego, czy trzeba brać statyny, czy nie. Mam jednak nadzieję, że po przeczytaniu tego wpisu będziesz miał/a większą orientację w tym, co się dzieje z twoim zdrowiem. Daj znać w komentarzu, czy było to pomocne!