Cholesterol a alkohol

Alkohol - rośnie wobec niego lista zarzutów, a w ostatnich latach zdementowano nawet pojęcie ‘bezpieczna dawka alkoholu’. Obecny pogląd głosi, że bezpiecznej dawki po prostu nie ma, a każda ilość może zaszkodzić zdrowiu naszemu czy naszych bliskich. Ale dzisiaj nie będziemy wymieniać, czym grozi jego spożycie. Porozmawiamy sobie za to o wpływie alkoholu na cholesterol, różne jego frakcje, a nawet o interakcjach alkoholu ze statynami.

Alkohol a cholesterol

Alkohol a trójglicerydy

Alkohol będzie znacząco podnosił poziom trójglicerydów¹ (TG). Jego całkowite odstawienie to jedna z pierwszych interwencji, kiedy nasz poziom TG jest za wysoki. Mechanizm zwiększania stężenia trójglicerydów we krwi obejmuje, między innymi, zwiększony przepływ kwasów tłuszczowych do wątroby.

Warto zwrócić tutaj uwagę na piwo, które często jest postrzeganie jako nieszkodliwe ze względu na relatywnie niską zawartość czystego alkoholu. Z punktu widzenia podwyższonych trójglicerydów piwo jest najgorszym możliwym wyborem, bo oprócz dawki alkoholu dostarczamy sobie również cukrów prostych w postaci słodu. Nadmiar cukrów prostych w diecie przyczynia się do rozwoju otyłości, choroby stłuszczeniowej wątroby oraz dyslipidemii.

Dobry cholesterol — HDL — a alkohol

Według wytycznych ESC/EAS z 2019 umiarkowane spożycie alkoholu jest dopuszczalne i może podnieść poziom ‘dobrego’ cholesterolu HDL, pod warunkiem że jednocześnie u pacjenta nie występuje podwyższone stężenie trójglicerydów². Umiarkowane spożycie to do 10 gramów czystego alkoholu dziennie, tj. około pół puszki piwa, jedna niewielka lampka wina, lub jeden niewielki 25 ml szot mocnego alkoholu. Ilości tej nie należy kumulować w jednym dniu tygodnia.

I wciąż — to, że akurat na HDL niewielka dawka alkoholu może działać korzystnie, nie znaczy, że automatycznie wymazujemy jego negatywne skutki dla zdrowia. Nawet umiarkowanie spożywany alkohol będzie wciąż działał toksycznie na wątrobę, zaburzał pracę układu nerwowego, podwyższał ciśnienie krwi i zwiększał ryzyko nowotworów.

Wpływ alkoholu na cholesterol LDL

Alkohol sam w sobie nie będzie wykazywał dużego wpływu na cholesterol LDL. Natomiast nawyki towarzyszące spożywaniu alkoholu, jak tłuste przekąski, jedzenie zbyt dużo, czy palenie papierosów, mogą znacząco przyczynić się do wzrostu stężenia tego ‘złego’ cholesterolu. Pamiętajmy też, że alkohol sam w sobie to puste kalorie — jeden gram alkoholu dostarcza około 7 kilokalorii, a żadnych składników odżywczych. Łatwo jest w trakcie przyjęcia z alkoholem dostarczyć sobie nadmiaru kalorii, co, powtarzane, może doprowadzić do nadwagi i otyłości. Stany te będą już mocno wpływały na stężenie LDL.

Wpływ alkoholu na cholesterol całkowity

Wpływ alkoholu na cholesterol całkowity zależy głównie od jego wpływu na trójglicerydy. Jeżeli mamy do czynienia z podwyższeniem stężenia trójglicerydów (co jest dość częste przy regularnym spożywaniu dużych ilości alkoholu), będzie to widoczne również w poziomie cholesterolu całkowitego.

Paradoks francuski — czy alkohol chroni przed chorobami serca?

W latach 80. XX wieku zauważono, że Francuzi, mimo regularnego spożywania tłuszczów nasyconych (w postaci serów, masła, podrobów), zapadają na choroby układu krążenia rzadziej, niż mieszkańcy północnej Europy. Wysnuto hipotezę, że być może tak często kojarzone z tym regionem wino czerwone działa ochronnie na naczynia krwionośne. Konkretnie chodziło o zawarte w nim związki polifenolowe, których przykładem jest resweratrol.

Resweratrol jest jednym z polifenoli, zawartych w skórkach czerwonych winogron. Rzeczywiście, dieta bogata w antyoksydanty (nie w alkohol) działa kardioprotekcyjnie, tzn. chroni przed chorobami sercowo-naczyniowymi. Poprawia krążenie wieńcowe, a także wywiera korzystny wpływ na śródbłonek naczyniowy, ciśnienie tętnicze krwi, oraz profil lipidowy.

Odpowiadając na pytanie z tytułu: alkohol nie chroni przed chorobami serca (to szkodliwy skrót myślowy), natomiast polifenole zawarte w roślinach (w tym: resweratrol ze skórki czerwonych winogron) wykazują pewne działanie ochronne na naczynia i serce³.

Pamiętać należy, że resweratrol znajdziemy tylko w winie czerwonym. Zaleca się również, jeśli już chcemy pić wino, trunki wytrawne, a nie słodkie czy półsłodkie. Co najważniejsze, pamiętajmy o wzorcach picia alkoholu, tj. jedna lampka wytrawnego czerwonego wina do obiadu dziennie to bezpieczniejszy wzorzec picia, niż picie jeden dzień w tygodniu ‘do odcięcia’.

Alkohol a choroby serca

Alkohol, poza wpływem na profil lipidowy, wywiera też niekorzystne działanie na inne czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, w tym choroby niedokrwiennej serca (potocznie: choroba wieńcowa). Spożywanie alkoholu wiąże się ze wzrostem ciśnienia tętniczego i to liniowo — to znaczy, im więcej alkoholu spożywamy, tym większego wzrostu ciśnienia możemy się spodziewać. Automatycznie zwiększa to ryzyko udaru.

Napoje wysokoprocentowe wiążą się też ze zwiększonym ryzykiem zaburzeń rytmu serca, migotania przedsionków, oraz kardiomiopatii. Ta ostatnia choroba polega na nieprawidłowej przebudowie mięśnia sercowego, które nie jest w stanie tłoczyć krwi w wystarczającej na potrzeby organizmu ilości. Stan ten nazywamy niewydolnością serca.

Leki na cholesterol (statyny) a alkohol

Podczas leczenia statynami nie należy spożywać alkoholu. Ostrożność należy zachować także, jeżeli pacjent spożywał duże ilości alkoholu w przeszłości. Poalkoholowe uszkodzenie wątroby może być wręcz całkowitym przeciwwskazaniem do stosowania leku. Wynika to z faktu, że uszkodzona wątroba nie może wydajnie metabolizować (‘przerobić’) statyn, co może prowadzić do gwałtownego wzrostu stężenia leku we krwi i skutków ubocznych.

Podobnie sprawa ma się z ezetymibem — lekiem drugiego rzutu przy leczeniu zaburzeń lipidowych. Nie znalazłam danych dotyczących interakcji ewolokumabu czy alirokumabu z alkoholem; nie należy jednak zakładać, że takie interakcje nie istnieją. Zawsze lepiej zachować ostrożność.

Nie należy spożywać alkoholu minimum 24 godziny przed zabiegiem LDL-aferezy. Po zabiegu również zachowaj szczególną ostrożność — można doświadczyć spadków ciśnienia czy zawrotów głowy, które to skutki uboczne alkohol może mocno nasilić.

Badanie cholesterolu a alkohol

Jeśli masz zaplanowane badanie krwi na cholesterol (tzw. lipidogram), lepiej zrezygnować ze spożycia alkoholu już na 2-3 dni przed badaniem. Alkohol może bowiem wpłynąć na wynik: można zaobserwować zmiany takie jak zwiększenie stężenia trójglicerydów, enzymów wątrobowych (głównie GGTP, czyli gamma-glutamylotranspeptydazy). W mniejszym stopniu można zaobserwować też zmiany w morfologii krwi.

Podsumowanie

Widzisz więc, że alkohol nie pozostaje bez wpływu na stężenie cholesterolu we krwi. Mam nadzieję, że to dla ciebie tylko jeden z wielu argumentów, przemawiających za ograniczeniem ‘procentów’ na co dzień. A jeżeli twoje nawyki dotyczące picia już cię niepokoją — podziel się tym ze swoim lekarzem, lub udaj się bezpośrednio do lekarza psychiatry (nie trzeba do niego skierowania). Daj sobie szansę na profesjonalną pomoc.

Jeśli martwi cię spożycie alkoholu twoje, lub twoich bliskich — możesz zadzwonić na Ogólnopolski Telefon Zaufania ‘Uzależnienia’ 800 199 990.